Księgi metrykalne (1): Parafia rzymskokatolicka p.w. św. Marii Magdaleny w Cieszynie

PARAFIA
Parafia p.w. św. Marii Magdaleny w Cieszynie powstała w XIII wieku. Księgi metrykalne sięgają dopiero 1628 roku. Było to spowodowane tym, że kościół św. Marii Magdaleny między 1545 a 1628 rokiem przeszedł z rąk katolików do protestantów, a później od protestantów do katolików - i tak jeszcze trzy razy. Ostatecznie w 1628 roku kościół przypadł katolikom i od tego roku zachowane są księgi metrykalne.

W 1784 roku parafię podzielono na dwie mniejsze, ale po pożarze Cieszyna w 1789 roku znowu ją połączono.

ZASIĘG TERYTORIALNY
Była to duża parafia. Do 1785 roku obejmowała oprócz Cieszyna i jego przedmieść dodatkowo kilkanaście wsi. Były to: Bobrek, Boguszowice, Gułdowy, Gumna, Kalembice, Kisielów, Krasna, Ligota Alodialna, Łąki, Marklowice, Mnisztwo, Mosty koło Cieszyna, Ogrodzona, Pastwiska, Pogwizdów, Sibica, Zamarski i Żuków Dolny.

Po reorganizacji sieci parafialnej w 1785 roku odpadły Brzezówka, Marklowice i Pogwizdów (parafia pw. św. Jana Nepomucena w Pogwizdowie), Kisielów i Ogrodzona (parafia pw. św. Mateusza Apostoła w Ogrodzonej) oraz Łąki (parafia w Łąkach).

W 1811 roku Żuków Dolny został przyłączony do parafii w Ropicy.

Do połowy XIX wieku w księgach metrykalnych odnotowywano również chrzty, śluby i zgony również osób, niebędących wyznania katolickiego.

KSIĘGI METRYKALNE
Księgi chrztów i ślubów prowadzono od 1628 roku, zgonów od 1692 roku. W księgach znajdują się niewielkie luki. Brakuje tomu księgi chrztów z lat 1642-1654. Przez kilkadziesiąt lat za zaginioną uchodziła księga zgonów z lat 1743-1774. Została zwrócono do parafii w 2020 roku.

Księgi prowadzono początkowo po łacinie, od końca XVIII wieku w języku niemieckim. Odpisy z początku XX wieku są sporządzone w języku polskim.

Dla większości ksiąg sporządzono indeksy. Sporadycznie prowadzono je według imion, a nie według ślubów (tak w przypadku indeksu do księgi ślubów z lat 1712-1745). Część indeksów jest niekompletna (m.in. ślubów z przełomu XVIII i XIX wieku).

Zachowały się księgi zapowiedzi prześlubnych od 1804 roku.

Archiwum parafialne jest rozproszone. Większość materiałów została przejęta do Archiwum Diecezji Bielsko-Żywieckiej, w tym księgi metrykalne (oryginały do 1890), indeksy i księgi zapowiedzi prześlubnych.

Wyjątki:

• część archiwaliów z parafii św. Marii Magdaleny w Cieszynie trafiło jako depozyt do Książnicy Cieszyńskiej. Są wśród nich m.in. protokoły przedmałżeńskie katolików i protestantów z lat 1735-1763 oraz spisy mieszkańców kilku podcieszyńskich miejscowości z 1837 roku. Spis wszystkich rękopisów, znajdujących się w depozycie, zamieszczono na stronach internetowych Książnicy Cieszyńskiej
• oryginały metryk z okresu po 1890 zostały przejęte przez Urząd Stanu Cywilnego w Cieszynie, stopniowo przekazywane są do Archiwum Państwowego w Cieszynie
  
• w archiwum parafialnym została księga zapowiedzi przedślubnych z okresu międzywojennego dla parafii "garnizonowej" w Cieszynie związanej z 4 Pułkiem Strzelców Podhalańskich (wobec zniszczenia metryk w okresie II wojny światowej to praktycznie jedyne źródło metrykalne dla wojskowych i ich rodzin) 
  

WSKAZÓWKI BIBLIOGRAFICZNE DOTYCZĄCE HISTORII PARAFII
1. Dzieje Cieszyna od pradziejów do czasów współczesnych, t. 1-3, red. Idzi Panic, Cieszyn 2010.
2. Makowski Mariusz, Z dziejów pierwszej fary, "Kalendarz Cieszyński 2001", Cieszyn 2000, s. 138-146.

Najstarsza księga metrykalna parafii w Cieszynie z lat 1628-1641 (obejmowała zarówno chrzty, jak i śluby) została wydawana w 2006 roku przez Idziego Panica (Najstarsze metryki cieszyńskie. Księga metrykalna parafii pod wezwaniem Marii Magdaleny w Cieszynie z lat 1628–1641, wyd. Idzi Panic, Cieszyn 2006).

Wykaz ochrzczonych Żydów, odnotowanych w metrykach parafii św. Marii Magdaleny w Cieszynie z lat 1628-1800, opracował i opublikował Janusz Spyra (Janusz Spyra, Conversion of Jews in Cieszyn Silesia in the Seventeenth and Eighteenth Centuries, [w:] Jews in Silesia, ed. Marcin Wodziński and Janusz Spyra, Cracow 2001, s. 50-55).

ONLINE

Metryki od 1628 do początku XIX wieku są dostępne na stronach Cyfrowego Archiwum Archidiecezji Krakowskiej. Nie zdigitalizowano indeksów.

Na stronie Przodkowie z Cieszynie udostępniłem indeksy ślubów dla tomu piątego (sporządzony wg imion) i tomu szóstego (sporządzony wg nazwisk):

Indeks ślubów 1710-1745

Indeks ślubów 1746-1784

Metryki chrztów z lat 1890-1911 i zgonów z lat 1890-1937 z indeksami są dostępne na stronach Górnośląskiego Towarzystwa Genealogicznego Silius Radicum.