PARAFIA
W 1653 roku bezpośrednie rządy w Księstwie Cieszyńskim objęli Habsburgowie, którzy już rok później odebrali protestantom praktycznie wszystkie świątynie (jedynie przez pewien czas ostały się jeszcze kaplice w Pogwizdowie i Pierśćcu). Dopiero w 1709 roku protestanci mogli wybudować swój kościół na przedmieściach Cieszyna. Data ta jest także początkiem istnienia parafii ewangelicko-augsburskiej w Cieszynie.
ZASIĘG TERYTORIALNY
Parafia ewangelicko-augsburska w Cieszynie obejmowała początkowo gigantyczny obszar - cały Śląsk Cieszyński i fragment Górnego Śląska. Ten ostatni odpadł już w 1742 roku, kiedy w wyniku wojen śląskich znaczna część Śląska znalazła się w granicach Prus.
Po wydaniu Patentu Tolerancyjnego przez cesarza Józefa II w 1781 roku mogły powstać na Śląsku Cieszyńskim kolejne zbory, przez co zmniejszał się obszar parafii cieszyńskiej. Powstały kolejno parafie ewangelicko-augsburskiej w Bielsku (1782), Jaworzu (1782), Błędowicach (1782), Ligotce Kameralnej (1782), Wiśle (1782), Bystrzycy (1782), Ustroniu (1783), Goleszowie (1785) i Drogomyślu (1787).
W drugiej połowie XIX wieku do parafii oprócz Cieszyna należały: Bażanowice, Błogocice, Bobrek, Boguszowice, Brzezówka, Darków, Dzięgielów, Grodziszcze, Gułdowy, Gumna, Hażlach, Kaczyce, Kalembice, Kocobędz, Kojkowice, Końska, Koniaków koło Cieszyna, Kostkowice, Koty, Krasna koło Cieszyna, Leszna Dolna, Ligota Alodialna, Łąki, Marklowice koło Cieszyna, Mistrzowice, Mnisztwo, Mosty koło Cieszyna, Niebory, Ogrodzona, Olbrachcice, Otrębów, Pastwiska, Podobora, Pogwizdów, Puńców, Ropica, Rudów, Samłowice, Stanisławice, Sibica, Trzanowice (Dolne i do 1814 Górne), Trzycież, Trzyniec, Wielopole, Zamarski, Żuków Dolny i Żuków Górny.
W 1899 roku odłączył się Trzyniec, gdzie powstała samodzielna parafia ewangelicko-augsburska.
KSIĘGI METRYKALNE
Księgi metrykalne prowadzono od 1709 roku. Do połowy XIX wieku miały charakter prywatny, a moc urzędowała przysługiwała jedynie metrykom katolickim. Oznacza to, że wpisy dotyczące protestantów (o ile nie przeszli na katolicyzm) dublowały się.
W Bibliotece i Archiwum Tschammera (znajduje się w tym samy budynku, co parafia) przechowywane są metryki chrztów do 1889 roku, ślubów do 1892 roku i zgonów do 1887 roku. Zostały zeskanowane i część z nich można znaleźć w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej.
Księgi z okresu późniejszego znajdują się częściowo w kancelarii parafialnej, częściowo w Urzędzie Stanu Cywilnego w Cieszynie, skąd stopniowo są przekazywane do Archiwum Państwowego w Cieszynie.
Księga chrztów z lat 1890-1912, przechowywana w cieszyńskim archiwum, dostępna jest online na stronach Górnośląskiego Towarzystwa Genealogicznego Silius Radicum.
Jeśli chodzi o czasy austriackie, to metryki chrztów z lat 1849-1907, ślubów z lat 1849-1908 i zgonów z lat 1849-1904 są dostępne również na stronach internetowych Archiwum Krajowego w Opawie. Znaleźć tam można już księgi z okresu międzywojennego, a nawet młodsze - stopniowo udostępniane.
Najstarsza księga zgonów z lat 1709-1850 jest w zasadzie księgą cmentarną cmentarza przy kościele ewangelickim w Cieszynie, a nie księgą zmarłych z terenu parafii.
Księgi prowadzono w języku czeskim, łacińskim, niemieckim i polskim.
Księgi są zindeksowane, ale na początku korzystanie z nich może sprawiać pewne trudności (już po sporządzeniu indeksów zmieniono numerację stron). Indeksy dla okresu od 1709 roku do przełomu XIX i XX wieku dostępne są w Bibliotece i Archiwum Tschammera. Część indeksów dla drugiej połowy XIX i początku XX wieku można też znaleźć na stronach internetowych Archiwum Krajowego w Opawie.
WSKAZÓWKI BIBLIOGRAFICZNE DOTYCZĄCE HISTORII PARAFII
1. Dzieje Cieszyna od pradziejów do czasów współczesnych, t. 1-3, red. Idzi Panic, Cieszyn 2010.
2. Z historii Kościoła ewangelickiego na Śląsku Cieszyńskim, red. Tadeusz J. Zieliński, Katowice 1992.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz